ERDEMLI INSAN

Not: Bu yaziyi degerli Facebook arkadasim Yasar Necdet Celik´in sayfasindan, müsaadesiyle almis bulunmaktayim.Ben cok begendim.Bu yazinin cok daha fazla insana ulsamasi maksadiyla blogumda paylasiyorum .Bilgilerinize...

ERDEMLİ İNSAN

Erdemli olmak, faziletli, ahlâklı olmaktır. Platon’a göre erdemli insanda dört özellik bulunur: Bilgelik, yiğitlik, ölçülülük, uyumluluk.

Bilgelik, gerçeği anlamak ve yansız, değer yargılarından uzak durmaktır.

Platon’a göre bilgi önemlidir. Ona göre “yarım bilgiden korkmalıdır, tam bilgiden kötülük gelmez”. Yarım bilgili insanlar bilgece, yansız davranamaz ve toplumda yarım bilgileriyle huzursuzluk çıkarırlar.

Çünkü bu insanlar gerçeklik karşısında hoşgörülü olamazlar. Bu insanların bireysel egoları, istekleri yüksektir.

Oysa bilge insanlar, kendini bilen ve kendi kendisini yenebilendir. Mutluluğu yakalayandır. Bilgelik mutluluktur. İnsanın mutlu olabilmesi için üç yönünün iyi eğitimden geçmesi gerekir.

Bunlar kafa, kalp ve karın’dır. Kafa aklın, kalp duygu ve coşkuların, karın da hayvansal isteklerin merkezidir. Bedenle birlikte bu üç merkezin uyumlu bir şekilde eğitimi insanı erdemli olmaya götürür.

Yiğitlik vatanını sevmek, onun müdafaası konusunda gerekli olan cesareti göstermektir. Korkaklık yapmamaktır.

Ölçülülük, kendi çıkarları peşinde koşmamak, kişisel arzularını daha yüksek amaçlar için kullanabilmektir. Kendin için istemediğin bir şeyi başkası için istememek erdemli davranışların temel ölçülerindendir. Ölçülülük ılımlılıktır. Ilımlı insanlar, hoşgörülü olur ve olumsuz önyargılarının etkisinde kalmaz.

Uyumluluk, toplum içinde verilen görevlerde herkesin kendine düşen görevi en iyi şekilde yapması ve başkasının işine karışmamasıdır. Asker savunmayı, yönetici adaleti, yurttaş dürüstlüğü yerine getirmelidir.

Aristo’ya göre “erdem söz konusu olduğu zaman onu bilmek yetmez, ona sahip olmak, onu yapmak da gerekir”.

Erdemin ne olduğu konusunda her insanın öne sürdüğü “ahlâki” öğretiler söz konusu olabilmektedir. Bu erdemleri konuşurken çoğu zaman ortak bir paydada buluşmak zor değildir. Çünkü aklın yolu birdir.

Aynı zamanda iyiliği güzelliği tavsiye eden dinlerin de ortak paydası erdemdir. Onun için erdemin ne olduğu konusunda fazla bir ihtilaf yoktur. Ancak erdemin kaynağı akıl mı yoksa ilahi mi gibi sorular belki tartışma konusudur. Aslında günümüzde bu tür soruları tartışmanın da pek bir anlamı yoktur.

Çünkü yıllardan beri gerek ortak akıl yoluyla gerekse ilahi dinlerin öğretileri ile erdemli davranışlar hakkında birçok ortak paydalar oluşmuştur. Bunlar “iyiliğin peşinde koşmak, kötülükten uzaklaşmak” şeklinde özetlenebilen ahlâki değerlerdir.

İnsanların mutluluğuna zarar veren eylemlerde erdemlilik söz konusu değildir. Erdemli olmanın bir yolu da yine Platon’a göre “insanın kendi kendini yenmesidir. Bu da zaferlerin en büyüğüdür”.

İnsanların kişisel arzu ve heveslerinde sınır yoktur. Eğer insanlar yalnız kişisel arzu ve heveslerinin peşinde koşarlarsa başkalarının haklarına tecavüz edebilirler.

Bu tür tutum ve davranışlar hem kişisel mutsuzluk hem de toplumun mutsuzluğu demektir. Erdemin amacı insanların mutluluğudur. Bu mutluluk bazen diğer insanlara yararlılık ölçüsünde bazen de tanrıya yaklaşma şeklinde olabilir.

Her iki amacın ortak noktası kendini bilmektir. Kendini bilen insan erdemli insandır.

“İlim ilim bilmektir, ilim kendini bilmektir.
Çünkü kendini bilmedin, bu nice okumaktır?
İlim okumaktan gerek kendi özünü bilmektir.
Kendi özünü bilmezsen bir hayvandan betersin.”

Evet erdem insan içindir. Erdemli insanın de en önemli görevi “kendi özünü” tanımasıdır.

Kendi özünü tanıyan bilge sayılır. Bilgelik mutluluktur. Bilge olmak; çok bilgili olmak değil, bilgece davranmaktır. Buna (bilgeliğe) her insanın iyilikseverlik, dürüstlük, anlayışlılık, çalışkanlılık ve ahlâkla ulaşabileceğine inanıyorum.

(Alıntı)